Smog to nie potwór z bajki

Już wiemy, przynajmniej w województwie śląskim, że smog to nie potwór z bajki. Dlatego walkę o czyste powietrze popiera ponad 80 proc. mieszkańców regionu.

1. Dziś Urząd Marszałkowski województwa śląskiego przedstawił badania – ponad 80 proc. mieszkańców regionu uważa, że zapisy uchwały antysmogowej są korzystne dla regionu.

Przypomnijmy: Sejmik śląski jako drugi w Polsce wiosną 2017 roku (7 kwietnia) przyjął uchwałę antysmogową. Jej przepisy zaczęły obowiązywać 1 września 2017 roku. Co zawierała uchwała?

Zgodnie z uchwałą zakazuje się stosowania odpadów węglowych – mułów i flotokoncentratów węglowych, węgla brunatnego oraz biomasy stałej, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20 proc. Koniec również z tzw. kopciuchami, choć czas ich pozbycia jest rozłożony na dziesięć lat i wskazuje cztery daty graniczne wymiany kotłów w zależności od długości ich użytkowania: w przypadku kotłów eksploatowanych powyżej 10 lat od daty produkcji trzeba będzie je wymienić na klasę 5. do końca 2021 roku. Ci, którzy użytkują kotły od 5 do 10 lat, powinni wymienić je do końca 2023 roku, a użytkownicy najmłodszych kotłów mają czas do końca 2025 roku.

Ze względu na to, że do 2016 roku wymiana na kotły 3. i 4. klasy była dofinansowywana, graniczną datę ich obowiązkowej wymiany na klasę 5. wydłużono do końca 2027 roku.2. To, co dziś dla każdego rozumnego i świadomego mieszkańca jest oczywiste, a mianowicie, że smog jest niebezpieczny dla naszego zdrowia, nie było oczywiste jeszcze dwa, trzy lata temu. To wówczas ekologów i ludzi walczących o czyste powietrze nazywano ekoterrorystami, radykałami i „pożytecznymi idiotami”.

Ale i dziś, szczególnie na prawicy, nie stroni się od epitetów – także tu, w województwie śląskim. Ostatnio jeden z polityków Zjednoczonej Prawicy w walce o czyste powietrze widzi przejaw lewactwa i lobbingu zwolenników odnawialnych źródeł energii. Na szczęście inaczej sprawę postrzegają mieszkańcy naszego regionu: raport przedstawiony przez śląski Urząd Marszałkowski pokazuje jeszcze dwie ciekawe zależności. Po pierwsze, im większe miasto, tym większa świadomość mieszkańców o zagrożeniu ze strony smogu. I druga sprawa, mieszkańcy, pytani, kto odpowiada za walkę ze smogiem, najpierw wskazują państwo, potem gminę i dalej województwo.

To pokazuje, że państwo, rząd centralny, nie uniknie odpowiedzialności związanej z walką ze smogiem. Szczególnie tu, w województwie śląskim. A to dlatego, że jak podaje Światowa Organizacja Zdrowia, aż 33 polskie miasta, w tym Katowice, znajdują się w gronie 50 najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie. Przykładowo: katowiczanie, oddychając smogiem, „wypalają” rocznie ponad 2,5 tys. papierosów. 600 mieszkańców i mieszkanek miasta umiera przedwcześnie z powodu smogu. W ubiegłym roku 37 razy zanotowano przekroczenia średniodobowych stężeń pyłów zawieszonych dopuszczalnych przez Światową Organizację Zdrowia.

Jeszcze rząd Beaty Szydło rok temu ogłosił, że chce stanowczo walczyć ze smogiem poprzez 14-punktowy program działań. Niestety na deklaracjach się skończyło – w półtora roku zrealizowano tylko jeden z tych punktów. Kiedy premierem został Mateusz Morawiecki, też obiecał w exposé walkę o czyste powietrze. Powołano nawet pełnomocnika rządowego, jednak dopiero wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sprawił, że zajęto się problemem na poważnie.

Tyle że przedstawiając kolejny program walki ze smogiem, premier Morawiecki podzielił miasta na te, które dostaną wsparcie rządowe, i te, które zostaną z tego programu wykluczone. Miasta wykluczone z tego programu się zbuntowały. Tutejszy alarm antysmogowy przygotował petycję do premiera Morawieckiego „Katowice bez smogu”.

3. Mieszkańcy województwa śląskiego dobrze oceniają uchwałę antysmogową. To nie tylko zasługa Sejmiku śląskiego, który taką uchwałę przyjął, ale także społeczników, ambasadorów czystego powietrza, dziennikarzy, szerokiej edukacji, jaka idzie za uchwałą. Ale jest jasne, że samorządy potrzebują wsparcia rządu. Pierwszym ważnym krokiem rządu powinno być stworzenie systemu certyfikatów jakości węgla – bez tego walka o czyste powietrze będzie przypominać tę z wiatrakami. I dwa: rząd powinien dać jasny sygnał, że alternatywne dla węgla źródła energii mogą być dla Polaków atrakcyjne. Co ciekawe, o takie rozwiązania od dawna zabiegają właśnie społecznicy i samorządy.